(W odpowiedzi na liczne listy):

Koniec minionego rok obfitował u mnie w zapytania z zakresu savoir-vivre. Na większość z nich odpowiadałem indywidualnie, bowiem dotyczyły spraw jednostkowych. Widać, że terapia elektroniczna też może przynosić komuś ulgę i cieszę się z tego. Ostatnio jednak dotarły do mnie także zapytania o charakterze bardziej ogólnym i dzielę się nimi licząc jak zwykle na większy odbiór i silniejszy zasięg terapeutyczny.

Napisała do mnie Pani Marlena z Podkarpacia:

„Czy całowanie kobiety w rękę na powitanie (i pożegnanie) jest właściwym zachowaniem mężczyzn? U mnie wywołuje to zażenowanie, a niekiedy niechęć i nawet odrazę. Przepraszam za tak mocne słowa, ale nie mogę się nadziwić, że dinozaury ślinienia rąk mogą być tak ślepi na zmiany obyczaju..”.

Pani Marleno,
całowanie rąk jest wyrazem szacunku, uległości, uznania i poddaństwa osoby całującej. Całuje się ręce matek, ojców, dziadków, narzeczonych, żon. W przeszłości całowano też ręce królów, wodzów, duchownych. Nikt nie śmiał jednak ich ślinić – ten hołd był wyrazem uniżoności i wyrażał się głębokim skłonem z delikatnym trzymaniem dłoni i muśnięciem (prawie niewyczuwalnym) nad podaną dłonią, często schowaną w rękawiczce. Największe znaczenie w tym rytuale miało schylenie głowy jako wyraz poddaństwa. „Plebs” przejął ten rytuał jako uproszczenie eufemistycznie rozumianego szacunku i sprowadził niestety do banału. Polska jest pod tym względem krajem wiodącym, a przez to dziwnym i egzotycznym.

Nie jestem przeciwnikiem całowania dłoni, ale na pewno nie przypadkowych, nieznanych i „zwykłych”. Kiedy widzę polityków podnoszących do swych warg dłonie kobiet, w szeregu wielu osób ceremonialnie gotowych na wszystko, też mnie mdli. Myślę wtedy, że żal mi ich nieokrzesania, ale z drugiej strony dziwi ta plebejska buta naiwności, mechanicznie ciągnąca w górę to, co miało sens odwrotny: skłaniać do pokory i uległości…

Cóż mogę poradzić? Proszę nie ciągnąć swej dłoni w górę w obronie przed nachalnością, tylko wybaczać po chrześcijańsku, ale bliskim sobie dawać satysfakcję przyjmowania honorów.